موسیقی ارمنستان و ارتباطش با ایران

موسیقی در ایران و ارمنستان را باید این گونه بیان کرد که اولین اطلاعات در مورد موسیقی و سازهای موسیقی ایرانیان مربوط به زمان ساسانیان بر می گردد. اولین منابع ایرانی مربوط به موسیقی که از دوره ساسانیان به جا مانده، حاوی اسامی نوازندگان، اقداماتش و شرح سازهایی است که می­ نواختند. مهمترین نوازنده عصر ساسانیان باربد است که نوازنده دربار خسرو دوم بود. اما با ورود اسلام به ایران موسیقی ایران و عرب، تاثیرات متقابل بسیاری بر هم داشتند. به همین دلیل سازهای ایرانی معرفی شدند و تعداد زیادی از اصطلاحات موسیقی ایرانی وارد موسیقی عرب شد. با در نظر گرفتن نقش مهم موسیقی در اجرای نمایش تغزیه اکنون به شرح کوتاه این نوع موسیقی ایرانی می­ پردازیم.

تعزیه
تغزیه از سه قسمت تشکیل می­ شود : موسیقی، متن و نمایش صحنه­ ای، مثل همه نوع نمایش­ها در این­جا هم این سه قسمت جدا ناپذیرند. موسیقی تغیزیه به دو بخش تقسیم می­ شود : آوازی و آلات موسیقی. این دو قسمت هم با بخش نمایشی در پیوند هستند.
از دوره­های قدیم در ایران قصه گویی در موسیقی و فولکلور رواج بسیاری داشته که باعث توسعه موسیقی آوازی در تغزیه و دیگر مراسم دینی و روحانی گردیده است. در دوره قاجار، زیر نفوذ موسیقی غربی، برای اولین بار در ایران لیبرتوهایی برای اپرا نوشته شد. از سال 1300 تاثیر موسیقی غربی بر موسیقی ایرانی افزایش پیدا کرد. با حمایت بیش از حد دولت از موسیقی غربی و چاپ و انتشار کتاب ­ها و نشریات موسیقی بر اساس روش ­های غربی، موسیقی غربی جای موسیقی ایرانی را گرفت.
اما می پردازیم به موسیقی ارمنی :
موسیقی ارمنستان در طول تاریخ نقش بسیار مهمی در فرهنگ و جامعه ارمنی داشته است، به طوری که می­توان آن را شاخص منعکس کننده زندگی ارامنه، زیبایی­های سرزمین آنان و تاریخ سراسر دشوار اما حماسی آن دیار تلقی نمود. سیر تحول موسیقی در ارمنستان به این شرح بوده است که به هزاره سوم قبل از میلاد بر می­گردد. اما امروزه اساسی ترین مشکل پیش روی تحقیق در موسیقی دوران باستان ارمنستان، فقدان منابع مکتوب است.
موسیقی ارمنی در دوره قبل از میلاد اساساً هنری شفاهی بود و اطلاعات دست اول در مورد موسیقی و موسیقی دانان دوره باستانی ارمنی بیشتر برآمده از قطعات موسیقی فولکلوری است که هنوز هم رگه ­هایی از موسیقی قدیم را با خود دارند. سازندگان و مولفان این هنر در زبان ارمنی گوسان ­ها نامیده می­ شدند که به معنای خوانندگان و نوازندگان حرفه ­ای است. ویباسان­ها یا سرایندگان اشعار حماسی، تزاینارگوها یا زنان خواننده و مرثیه سرا، وارتسگان­ها یا زنان مطرب، همگی گوسان بوده ­اند.